1. تعریف مهارت خواندن
مهارت خواندن به معنای توانایی فهم و تفسیر متون به زبانی که قرار است خوانده شود است. این مهارت شامل توانایی خواندن و درک متون مختلف از جمله مقالات، رمان‌ها، روزنامه‌ها، داستان‌ها، مقالات علمی و سایر متون آموزشی است.
2. عناصر مهارت خواندن
- درک لغات: توانایی شناخت و درک معانی لغات در متن.
- درک ساختارهای گرامری: توانایی شناخت و استفاده از ساختارهای گرامری در متن.
- درک مفاهیم: توانایی استخراج و فهمیدن مفاهیم اصلی و جزئیات متن.
- استنباط و نتیجه‌گیری: توانایی استنباط و تشخیص نتیجه‌ها و نتایج ممکن از متن.
مهارت خواندن در زبان انگلیسی برای زبان آموزان ESL بسیار حائز اهمیت است، زیرا این مهارت زمینه‌ساز تسلط بر سایر مهارت‌های زبانی مانند نوشتن، شنیداری و صحبت کردن است.
3. استراتژی‌های خواندن
انواع مختلفی از استراتژی‌های خواندن وجود دارد که زبان‌آموزان می‌توانند از آنها برای درک انواع مختلف متن استفاده کنند. به زبان‌آموزان خود در مورد استراتژی‌هایی زیر آموزش دهید.
- اسکن کردن (Scanning):
اسکن کردن به معنای سریع نگاه کردن به متن برای پیدا کردن اطلاعات خاص است. در این روش، زبان‌آموزان با مرور سریع بخش‌های مختلف متن می‌توانند به دنبال کلمات کلیدی، اعداد، تاریخ‌ها یا اطلاعات مهم دیگر بگردند. این استراتژی برای یافتن اطلاعات مشخص و درک سریع ساختار متن مفید است.
- اسکیم کردن (Skimming):
اسکیم کردن به معنای مرور سریع متن برای درک کلی و افزایش دانش از محتوای آن است. در این روش، زبان‌آموزان به دنبال عناوین، عناصر گرافیکی (مانند تصاویر، نمودارها و جدول‌ها) و پاراگراف‌های اول و آخر هر بخش می‌گردند. این استراتژی برای سریع بررسی محتوا، یافتن ایده‌های اصلی و کسب درک کلی از متن مناسب است.
- خواندن دقیق (Intensive Reading):
خواندن دقیق به معنای مطالعه دقیق و جزئی متن به منظور فهم عمیق و کامل آن است. در این روش، زبان‌آموزان برای درک دقیق معنای جملات، ساختارهای گرامری و لغات را به صورت دقیق بررسی می‌کنند. این استراتژی برای مطالعه مقالات علمی، متون تخصصی و درک دقیق متون تدریسی مناسب است.
- خواندن تفصیلی (Extensive Reading):
خواندن تفصیلی به معنای مطالعه گسترده‌تری از متون است. در این روش، زبان‌آموزان به صورت کلی و به طور مفهومی متن را می‌خوانند، بدون تمرکز جزئی بر جزئیات. این استراتژی برای بهبود دایره لغات، فهم عمومی، و لذت بردن از خواندن مناسب است.
استفاده از این استراتژی‌ها بسته به نوع متن و هدف خواندن متن متفاوت است. زبان‌آموزان می‌توانند این استراتژی‌ها را با یکدیگر ترکیب کنند و بسته به نیاز خود، از آنها استفاده کنند. بهترین روش برای تسلط به این استراتژی‌ها، تمرین و تجربه مداوم است.
4. مواردی که مدرسان باید در تدریس مهارت خواندن به آن توجه کنند.
- ایجاد محیطی جذاب و حمایتی: کلاسی ایجاد کنید که در آن زبان‌آموزان احساس راحتی و امنیت کنند تا ریسک کنند و اشتباه کنند. از فعالیت‌های متنوع و جذاب برای حفظ انگیزه زبان‌آموزان خود استفاده کنید.
- تمرکز بر درک مطلب: هدف نهایی خواندن، درک مطلب است. به جای اینکه فقط بر روی خواندن کلمات و جملات تمرکز کنید، به زبان‌آموزان خود کمک کنید تا ایده‌های اصلی، جزئیات کلیدی و هدف نویسنده را درک کنند.
- استفاده از فعالیت‌های تعاملی: از فعالیت‌های تعاملی مانند بحث‌ها، بازی‌ها و پرسش و پاسخ برای جذب زبان‌آموزان در فرآیند یادگیری استفاده کنید. این فعالیت‌ها به زبان‌آموزان فرصتی می‌دهد تا از مهارت‌های خواندن خود به طور فعال استفاده کنند و با یکدیگر و با شما تعامل داشته باشند.
- ارائه بازخورد منظم: به زبان‌آموزان خود بازخورد منظم و سازنده در مورد پیشرفت آنها ارائه دهید. این بازخورد به آنها کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کنند و در مهارت‌های خواندن خود پیشرفت کنند.
- بهره برداری های جانبی: در کنار پرداختن به مهارت خواندن، از هر فرصت پیش آمده در متن برای غنی تر کردن دانش زبان آموزان خود در سایر مهارت ها استفاده کنید ( تفاوت واژگان، ساختار، علامت گذاری ها، ….).
- تشویق به (Extensive Reading): مهارت خواندن نیاز به ممارست و تمرین خارج از کلاس دارد. مدرسان باید زبان آموزان خود را برای مطالعات کتابهای داستان، مقالات و وب سایت ها …. تشویق نمایند.
- توجه به استراتژی های درک مطلب: مدرسان لازم است با عبارات زیر آشنایی کافی داشته باشند.predicting, summarizing, visualizing, questioning, and making connections
5. مواردی که مدرسان هنگام تدریس مهارت خواندن باید از آنها دوری کنند.
- تمرکز بیش از حد بر مکانیک خواندن: در حالی که مکانیک خواندن مانند آواشناسی و قواعد مهم است، تمرکز بیش از حد بر این موارد می‌تواند مانع روانی در خواندن و لذت بردن زبان‌آموزان از خواندن شود. از زبان آموزان خواهش کنید که با احساس و ریتم طبیعی بخوانند.
- استفاده بیش از حد از ترجمه: تا حد امکان از ترجمه خودداری کنید. این کار می‌تواند مانع از توسعه مهارت‌های خواندن زبان‌آموزان شما شود.
- انتخاب متن‌های نامناسب: متن‌هایی را انتخاب کنید که برای سطح و علایق زبان‌آموزان شما مناسب باشد. متن‌هایی که مورد علاقه آنها نباشد و یا خیلی سخت یا خیلی آسان باشند می‌توانند انگیزه زبان‌آموزان را از بین ببرند.
- عدم ارائه زمان کافی برای تمرین خواندن: فرصت‌های کم برای زبان آموزان برای شرکت در تمرین‌های مستمر خواندن می‌تواند پیشرفت را مختل کند. زمان کافی را برای خواندن مستقل و فعالیت‌های ساخت‌یافته خواندن در طول دروس تخصیص دهید.
- عدم مدیریت اضطراب در خواندن: نادیده گرفتن نگرانی یا اضطراب زبان آموزان در خواندن به صورت بلند یا در مقابل دیگران می‌تواند بر اعتماد به نفس آنها تأثیر گذار باشد. محیط پشتیبانی‌کننده و غیر‌استفاده از اضطراب خواندن را ایجاد کنید تا اعتماد به نفس خواندن را افزایش دهید.
- اتلاف وقت در خواندن زبان آموزان: ضررهای روخوانی متن توسط یک نفر در کلاس و گوش دادن به وی توسط سایر زبان آموزان بیشتر از فواید آن است. خواندن متن با هدف درک مطلب باید بصورت آرام و مستقل انجام شود و برای تمرین تلفظ می توان از فایل صوتی متن استفاده کرد و نهایتا بخش هایی از متن را توسط زبان آموزان روخوانی کرد.
6. نمونه ای از مراحل تدریس یک متن خواندن:
در این مثال انجام یک تمرین خواندن بصورت مرحله های قبل از خواندن، حین خواندن، و بعد از خواندن، شرح داده شده است.
6.1. قبل از خواندن:
آماده سازی:
- سطح زبان آموزان و علایق آنها را در نظر بگیرید.
- متنی متناسب با سطح و علایق آنها انتخاب کنید.
- اهداف واضحی را برای درس تعیین کنید.
- واژگان کلیدی را شناسایی کرده و به زبان آموزان آموزش دهید.
ایجاد انگیزه (warm up)
- در مورد موضوع متن با زبان آموزان بحث کنید.
- از تصاویر یا ویدیوهایی برای برانگیختن علاقه آنها استفاده کنید.
- پیش بینی هایی را در مورد محتوای متن از آنها بخواهید.
- سوالاتی را مطرح کنید و از آنها بخواهید تکنیک های اسکیمینگ و اسکنینگ را انجام دهند.
6.2. حین خواندن:
خواندن مدل:
- از فایل صوتی متن استفاده کنید و یا متن را با صدای بلند و واضح بخوانید.
- توجه خاصی روی مکث های استراتژیک برای تاکید بر نکات کلیدی داشته باشید.
فعالیت های حین خواندن:
- از زبان آموزان بخواهید سوالاتی را در مورد متن پیش بینی کنند.
- از آنها بخواهید خلاصه ای از بخش های مختلف متن ارائه دهند.
- از آنها بخواهید تصاویر یا نمودارهایی را برای نشان دادن درک خود از متن ایجاد کنند.
6.3. بعد از خواندن:
- بررسی درک مطلب:
از زبان آموزان سوالاتی در مورد محتوای متن بپرسید. - از آنها بخواهید در مورد متن بحث کنند و نظرات خود را به اشتراک بگذارند.
- از آنها بخواهید فعالیت های مربوط به درک مطلب مانند پاسخ به سوالات، نوشتن خلاصه یا تکمیل نمودار را انجام دهند.
فعالیت های پس از خواندن:
- از زبان آموزان بخواهند در مورد متن نامه ای بنویسند یا داستانی بسازند.
- از آنها بخواهید یک نمایشنامه یا ارائه ای بر اساس متن اجرا کنند.
- از آنها بخواهید در مورد موضوع متن تحقیق بیشتری انجام دهند.
7. سوالاتی که مدرسان در خصوص تدریس مهارت خواندن می پرسند.
- سوال: چرا باید زبان آموزان از روش اسکنینگ (Scanning) در مهارت خواندن استفاده کنند؟
پاسخ: استفاده از روش اسکنینگ در مهارت خواندن به زبان آموزان کمک می‌کند تا به سرعت اطلاعات مورد نیاز خود را در متن پیدا کنند. با اسکنینگ، زبان آموزان می‌توانند به دنبال کلمات کلیدی، اعداد، تاریخ‌ها و سایر اطلاعات مشخص در متن بگردند بدون اینکه به جزئیات کامل متن توجه کنند. این روش بهبود سرعت خواندن و درک مطلب را تسهیل می‌کند.
2.سوال: چرا باید زبان آموزان از روش اسکنینگ (skimming) در مهارت خواندن استفاده کنند؟
پاسخ:از طریق اسکیمینگ، می‌توانید با سرعت بیشتری به اطلاعات اصلی متن دست پیدا کنید و انتخاب‌های بهتری در مطالعه انجام دهید، همچنین درک سریع تری از ساختار کلی متن می توانید داشته باشید و در زمان صرفه جویی می شود.
- سوال: چرا باید زبان آموزان را به خواندن پاراگراف‌های اول و آخر هر بخش تشویق کنیم؟
پاسخ: خواندن پاراگراف‌های اول و آخر هر بخش به زبان آموزان کمک می‌کند تا به سرعت مفهوم اصلی بخش را درک کنند. اغلب پاراگراف‌های اول و آخر حاوی اطلاعات کلیدی و توصیفی هستند که به خواننده کمک می‌کنند تا مفهوم اصلی بخش را درک کند.
- سوال: چرا باید زبان آموزان را به استفاده از عناوین و میان‌عناوین (heading-subheading)در متن تشویق کنیم؟
پاسخ: استفاده از عناوین و میان‌عناوین در متن به زبان آموزان کمک می‌کند تا اطلاعات مورد نیاز خود را به سرعت پیدا کنند. عناوین و میان‌عناوین معمولاً نقش راهنما و نشانه‌گری برای اطلاعات مهم در متن دارند. با تشویق زبان آموزان به خواندن و توجه به عناوین و میان‌عناوین، آنها می‌توانند به سرعت به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.
- سوال: چرا باید به زبان آموزان تکنیک‌های نکته‌برداری (Note-taking) را آموزش دهیم؟
پاسخ: آموزش تکنیک‌های نکته‌برداری به زبان آموزان بهبود قدرت تمرکز و درک مطلب را تسهیل می‌کند. با نکته‌برداری، زبان آموزان می‌توانند اطلاعات کلیدی و مهم را در حین خواندن یا شنیدن متن به طور سازمان‌یافته و خلاصه‌شده ثبت کنند. این کار به آنها کمک می‌کند تا از اطلاعات فراوان متن جدا شده و بتوانند به سرعت به نکات اصلی و مفاهیم کلیدی دسترسی پیدا کنند و در هنگام مرور اطلاعات، به یادآوری سریع‌تری دست پیدا کنند.
- سوال: چرا باید زبان آموزان خواندن را در زمان محدود انجام دهند؟
پاسخ: خواندن در زمان محدود به زبان آموزان کمک می‌کند تا سرعت خواندن خود را بهبود بخشند و در عین حال توانایی درک مطلب را حفظ کنند. زمان محدود شامل تعیین زمان محدود برای خواندن متن و تمرین‌هایی مانند خواندن سریع و مطالعه متن در زمان محدود است. زمان مورد نیاز برای خواندن 100 کلمه برای هر سطح زبان ممکن است متفاوت باشد و به عوامل مختلفی مانند تجربه زبانی فرد، سرعت خواندن، پیچیدگی متن و تمرکز فرد بستگی دارد.
– برای مبتدیان: معمولاً 3-5 دقیقه برای خواندن 100 کلمه لازم است.
– برای سطح متوسط: معمولاً 2-4 دقیقه برای خواندن 100 کلمه لازم است.
– برای سطح پیشرفته: معمولاً 1-3 دقیقه برای خواندن 100 کلمه لازم است.
- سوال: آیا باید زبان آموزان خواندن را با صدا یا بدون صدا انجام دهند؟
پاسخ: استفاده از صدا یا عدم استفاده از صدا در خواندن به ترجیحات زبان آموزان بستگی دارد و هر دو روش مزایا و معایب خود را دارند. خواندن با صدا (بصورت بلند) می‌تواند به زبان آموزان کمک کند تا ارتباط بیشتری با متن برقرار کنند، تلفظ و تلفظ صحیح کلمات را تمرین کنند و همچنین برای تمرکز و تسلط بر مطلب مفید باشد. اما در برخی موارد، خواندن بدون صدا (درونی) می‌تواند به زبان آموزان کمک کند تا به صورت آرام و متمرکز‌تری خواندن و درک مطلب را تمرین کنند. هر دو روش را می‌توان در تدریس مهارت خواندن مورد استفاده قرار داد و به ترجیحات و نیازهای زبان آموزان توجه کرد.
- سوال: چرا وارم آپ (warm up) در انجام مهارت خواندن اهمیت دارد؟
پاسخ: وارم آپ در مهارت خواندن اهمیت بسزایی دارد. از جمله فواید آن می‌توان به آماده‌سازی زبان آموزان برای خواندن، فعال کردن دانش پیشین آنها، تحریک توجه و تمرکز، توسعه مهارت خواندن و ایجاد ارتباط بین محتوا و زبان اشاره کرد. بنابراین، وارم آپ می‌تواند بهبود مهارت‌های خواندن زبان آموزان را تسهیل کند و در فهم بهتر متون به آنها کمک کند. لذا چنانچه زبان آموزان شما در درک متن ارائه شده به آنها عاجز بودند باید به درستی انجام وارم آپ خود شک کنید.